zondag 31 mei 2015

... en wees bereid tot lijden

Ik heb de laatste tijd veel over de Tweede Wereldoorlog gezien: Documentaires op TV, het boek en het toneelstuk over Anne Frank, de musical Soldaat van Oranje, de miniserie Unsere Mütter, unsere Väter. Ik merk hoe ik steeds meer word getroffen door wat er toen gebeurde. Ik ben geschokt door het leed dat mensen elkaar aandoen. Maar ook vraag ik me af hoe mensen zich toen gevoeld hebben en hoe het zover kan komen. Deze verhalen en materialen zijn er in de voorafgaande jaren ook al geweest, maar ik merk dat zij steeds meer bij mij binnenkomen. Misschien worden de materialen nu op een andere manier gebruikt in documentaires en in toneelstukken. Maar ik denk dat ik het vooral intenser ervaar, omdat ik er nu meer voor open sta.




Echt contact maken met het gevoel en met het lijden van de mensen is moeilijk. Het is makkelijker om er niet naar te kijken. Erbij weg te gaan. Of het te vermijden. Of zelf te verharden en te doen alsof het lijden niet bestaat, zoals in geweldfilms op tv: gewoon erop los knallen en je niet druk maken over slachtoffers. Alsof het een spel is. Maar de Tweede Wereldoorlog is echt gebeurd, en het menselijk lijden van toen heeft een hele generatie intens beïnvloed, en de restanten hiervan dragen velen van ons ook nu nog bewust of onbewust met ons mee. 

Ik realiseer me dat contact maken met het menselijk lijden erg belangrijk is, ook in het dagelijkse leven. Er is namelijk erg veel leed om ons heen en in onszelf. En als we daar geen contact mee maken, dan wordt het leed alleen maar groter. Gelukkig is dit dagelijkse leed meestal niet zo groot en intens als wat de Tweede Wereldoorlog teweeg gebracht heeft. Dat is van een heel andere orde. Maar ik richt me nu op de kleine, dagelijkse incidenten, die ons raken en af en toe pijn doen.

Als je de deur uit gaat en contact maakt met anderen, is je intentie meestal om iets te bereiken, iets goeds te doen, het leuk te hebben, iemand te helpen, een mooie ervaring te beleven, of wat dan ook. Maar iedere keer als je iets onderneemt, kun je ook lijden teweeg brengen: terwijl je iets wilt repareren maak je iets anders kapot, een initiatief valt niet in goede aarde bij de ander, een lang gepland uitje valt compleet in het water, je krijgt ruzie met je beste vriend … Als dit je overkomt, voel je de pijn en het leed, bij jezelf of bij de ander. Je bent boos, verdrietig, teleurgesteld. Durf je een volgende keer dan nog wel het initiatief te nemen? Of heb je de neiging om in je schulp te kruipen? Ga je terug naar je comfortzone, waar je wel nog durft te bewegen omdat je zeker weet dat er niks mis kan gaan?



Volgens mij hoort het lijden bij ons dagelijkse leven. En is het belangrijk om contact te maken met dit lijden. Ondanks dat we vele manieren hebben bedacht die ons daarvan afleiden, zoet houden, in slaap sussen. Omdat we deze confrontatie niet prettig vinden kijken we naar mooie series op tv, spelen we spelletjes, praten we honderduit, proppen we ons vol met zoetigheid, zijn we uren bezig met ons uiterlijk, of worden we verslaafd aan alcohol, medicijnen, seks, of drugs. Om de pijn maar niet te voelen van het falen, de afwijzing, de onzekerheid, de leegte.

Om toch door te kunnen gaan om iets te bereiken en iets goeds te doen in deze wereld, is het nodig om je voor te bereiden op het mogelijke lijden dat uit jouw handelen voortkomt, om contact te maken met het gevoel van je eigen lijden. Als je vooruit wilt komen, moet je bereid zijn om te lijden. Als je zeker wilt zijn dat alles leuk gaat worden, dan kun je niet bewegen. Elke actie kan onvoorziene gevolgen hebben. Dus maak contact met het lijden. Laat je er niet door afschrikken, maar wees voorbereid. Niet door alles voor te zijn, maar door je ziel ermee te verbinden. Als je vooraf contact hebt gemaakt met het lijden, hoef je niet meer bang te zijn dat lijden optreedt als je iets onderneemt, maar heb je welbewust een risico genomen: In je werk, in de liefde, met je familie, je collega's, of je buren. Veel initiatieven pakken goed uit, als je je hart probeert te volgen. Maar je weet nu ook dat het lijden altijd op de loer ligt, in allerlei soorten en vormen. Soms zul je dit lijden moeten ondergaan. De pijn hoort erbij. Zonder bevalling geen geboorte. Zonder wrijving geen glans. 

Het is belangrijk tijdens het contact maken met het lijden (bijvoorbeeld tijdens meditatie) om het lijden te onderzoeken zoals het is, zonder het te willen veranderen. Ik merk bij mezelf dat ik de neiging heb om de pijn te sussen ('het komt goed, het is ok'), waardoor ik het lijden toch weer wegmoffel. De kunst is om er bij te blijven, er nieuwsgierig naar te zijn, en het lijden op te nemen in heel je lichaam. Nadat je het lijden helemaal gezien hebt, kun je je eraan overgegeven, en kijken waar het je brengt. Enne... dit zeg ik als onervaren lijdenaar... dit is ook voor mij onderzoek dat gaande is... 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten