... zoals je creatieve expressie

Bij veel therapeutische processen is het een uitdaging om te achterhalen wat er precies aan de hand is: waarom handel je op een bepaalde manier? wat zijn je gedachten daarbij? Vaak kan je lichaam je waardevolle informatie geven over het proces: hoe voel je je wanneer dat gebeurt? waar voel je dat precies in je lijf? wat voor soort gevoel is dat dan?

Ik gebruik soms creatieve technieken als onderdeel van het therapeutische proces. Het maken van een tekening of een schilderij helpt om te onderzoeken wat je precies voelt. Het geven van vorm en kleur helpt bij het duiden. Je hoeft geen goede tekenaar te zijn: Het gaat om jouw gevoel en jouw proces, niet om een artistieke prestatie. Wel kan het eindresultaat dienen als een baken: het helpt je herinneren aan jouw proces en waar je bent. Hieronder staan een reeks schilderijen die ik zelf gemaakt heb, als onderdeel van mijn proces, over een periode van ongeveer 3 jaar. 

Lange tijd heb ik een beklemming gevoeld op mijn borst. Het voelde alsof ik een harnas had vanaf mijn borst tot aan mijn keel (#1). Ik kon niet vrij ademen. Ik had altijd het gevoel dat er iets vast zat. Ik kon ook niet echt met mijn aandacht aanwezig zijn in dit gebied. Ik kon soms wel een bepaalde prikkeling voelen, maar het voelde leeg, onbekend terrein (#2). Soms voelde de beklemming alsof ik krachtig werd tegengehouden door iets. Het leek wel een dier dat mij in zijn greep had en met zijn krachtige poten in het gareel hield (#3). In mijn borst voelde ik een kracht die elk moment kon uitbarsten. Een kracht die niet langer onderdrukt wilde worden, die vrij wilde zijn. Dit uitte zich lichamelijk in misselijkheid en braakneigingen. 

Langzamerhand is er steeds meer ontspanning gekomen in mijn borstgebied. Ik ging de relatie met de andere delen van mijn lijf in kaart brengen. In de volgende tekeningen zie je hoe het gebied van de borst en het hart verticaal in verbinding staat met de andere energiecentra (chakra's) in het lichaam. Aan de onderkant zie je de relatie met de aarde (bruin; benen) die steun geeft en die een bedding vormt (groen; buik) voor het hart (rood), en hoe het hart gevoed wordt door inspiratie vanuit de geest en de cosmos (geel en blauw; het hoofd). Is dit proces in eerste instantie nog wat grof en zien we hier letterlijk de kleuren van de aarde en de lucht in terugkomen (#4), enige tijd later wordt het beeld duidelijker en rustiger (#5).

Alle onderdelen lijken in deze tekening aanwezig te zijn, maar ze zijn niet met elkaar verbonden. De tekening laat leegtes zien: het hart lijkt te zweven. En ook de oranje krans lijkt niet echt te rusten in zijn bedding. In de volgende tekening (#6) is er duidelijk verbinding gekomen tussen de basis van de aarde (bruin en groen) en de koepel van de hemel (blauw en paars), maar het hart (rood) lijkt nog steeds te zweven. Verder wordt het hart omgeven door een krans, die het hart lijkt af te schermen, als waren het vlammen of stekels. Het hart lijkt kwetsbaar, en durft nog niet echt contact te maken met de wereld en het lichaam dat hem omhult. 

In het laatste schilderij (#7) zien we nog een krans terug, het overblijfsel van het verdedigingsmechanisme van het hart. Maar de cirkel is nu gevuld. In de omgeving zien we rood in verschillende vormen en texturen. Het rood uit de omgeving kan op sommige plaatsen door de blauwe rand heen stromen naar het centrum, of vanuit het centrum naar buiten.

Het laatste schilderij heb ik afgelopen week gemaakt na een sessie met een therapeut, waarin ik voor het eerst voelde dat de leegte in mijn borst, binnen de cirkel, zich kon laten vullen vanuit het omringende lichaam. Hoe verlangen en gemis vanuit het verleden gevoed kon worden met mijn eigen liefde in het hier en nu. Hoe de leegte kon vertrouwen op de kracht en energie vanuit het lichaam, waarmee het verdriet geheeld kon worden, en onzekerheid plaats kon maken voor stabiliteit. Heerlijk om te voelen hoe een lang (onder)zoekproces uiteindelijk tot heling en meer rust kan leiden. De tekening herinnert mij eraan hoe ik mij kan voelen. Als ik onzekerheid, frustratie, of boosheid in mij voel opborrelen, dan geeft dit beeld aan waar het veilig is: welke plek ik op kan zoeken, zodat ik me prettiger voel, en beter voor mezelf en de mensen om me heen kan zorgen.